24 lutego 2022 r. nastąpiła agresja militarna Federacji Rosyjskiej na niepodległą Ukrainę. Samorząd lekarzy weterynarii stanowczo potępił ten bezprecedensowy krok i wyraził solidarność z dumnym i walecznym narodem ukraińskim. Poruszeni niespotykaną skalą cierpienia jakie wywołał niczym nieuzasadniony atak na suwerenne państwo, polscy lekarze weterynarii w spontanicznym odruchu serca, solidarnością podjęli wysiłki w celu niesienia pomocy obywatelom ogarniętej wojną Ukrainy. Krajowa Izba Lekarsko-Weterynaryjna we współpracy z okręgowymi izbami lekarsko-weterynaryjnymi zajęła się organizacją pomocy dla lekarzy weterynarii, ich rodzin oraz studentów medycyny weterynaryjnej – uchodźców wojennych z Ukrainy przybywających do Polski.
Jako prezes Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej wystosowałem Apel do polskich lekarzy weterynarii w sprawie pomocy dla obywateli ogarniętej wojną Ukrainy. Zwróciłem w nim uwagę na ogromną ilość oddolnych inicjatyw i pomysłów płynących z naszego środowiska. Podkreśliłem jednak, że podjęcie przemyślanych i skutecznych działań wymaga w pierwszym rzędzie rozpoznania potrzeb ukraińskich lekarzy weterynarii i ich rodzin, centralnej koordynacji pomocy i zaplecza logistycznego, które może zapewnić Krajowa Izba Lekarsko-Weterynaryjna we współpracy z izbami okręgowymi i powołanymi w tym celu organizacjami rządowymi. Zaapelowaliśmy także do wszystkich lekarzy weterynarii oraz studentów wydziałów medycyny weterynaryjnej w Polsce o zaangażowanie się w pomoc dla uchodźców oraz oddawanie krwi.
Pomoc i wsparcie Krajowej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej przebiegało w kilku etapach.
Powołaliśmy pełnomocników do pomocy ukraińskim lekarzom weterynarii i ich rodzinom dotkniętym konfliktem wojennym:
– prof. Ałła Vyniarska na Ukrainie
– doktor Zbigniew Wróblewski w Polsce
Ich zadaniem było i jest rozpoznanie aktualnych potrzeb lekarzy weterynarii na Ukrainie i fizyczne niesienie pomocy.
Pierwszym celem Krajowej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej stała się pomoc dla rodzin ukraińskich lekarzy weterynarii, którzy jako uchodźcy wojenni przybyli do naszego kraju. W związku z powyższym zaapelowałem do polskich lekarzy weterynarii o zgłaszanie możliwości i gotowości zapewnienia ukraińskim koleżankom i kolegom tymczasowych miejsc zakwaterowania. W efekcie ponad 130 polskich lekarzy weterynarii zdecydowało się na przyjęcie ukraińskich uchodźców.
Wojna to nie tylko dramat ludzi, ale także towarzyszących im zwierząt. Członkowie naszego Samorządu aktywnie włączyli się w akcję bezpłatnego szczepienia i znakowania zwierząt towarzyszących, które wraz z uchodźcami przekraczały ukraińsko-polską granicę. Jednocześnie został wydany komunikat Prezesa Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej w sprawie praktycznych aspektów realizacji procedury Głównego Lekarza Weterynarii w sprawie postępowania ze zwierzętami towarzyszącymi podróżnym, wjeżdżającym z Ukrainy do Unii Europejskiej przez polską granicę zewnętrzną w trakcie trwania konfliktu militarnego. Jako prezes Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej zaapelowałem do polskich lekarzy weterynarii, aby w miarę możliwości bezpłatnie leczyli ukraińskie zwierzęta, do czasu kiedy przyznano na ten cel środki z Europejskiej Federacji Lekarzy Weterynarii (FVE). Umożliwiliśmy także wydawanie polskich paszportów dla zwierząt podróżującym obywatelom Ukrainy.
Krajowa Rada Lekarsko-Weterynaryjna podjęła decyzję o zakupie specjalnego busa do transportu pomocy humanitarnej, w tym sprzętu i produktów weterynaryjnych oraz karmy dla zwierząt domowych na Ukrainę i z powrotem do Polski, uchodźców, lekarzy weterynarii i ich rodziny. Bus służy także do przewozu towarów i osób między placówkami weterynaryjnymi na terenie Ukrainy. Kolejną wymierną pomocą była decyzja Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej o sfinansowaniu w 2023 r. zakupu 6 generatorów prądu na potrzeby zakładów leczniczych dla zwierząt na Ukrainie.
Wychodząc naprzeciw potrzebom zgłaszanym przez naszych ukraińskich przyjaciół zaangażowaliśmy się także w tworzenie Samorządu lekarzy weterynarii na Ukrainie. W lipcu wziąłem udział w posiedzeniu Komisja ds. Polityki Rolnej i Gruntowej Parlamentu Ukrainy pt. „Aktualne kwestie współpracy między Ukrainą i Polski w dziedzinie weterynarii”. Przedmiotem dyskusji i rekomendacji była pilna potrzeba powołania samorządu lekarzy weterynarii (Veterinary Statutory Body), realizującego postulaty Kodeksu Zwierząt Lądowych OIE w celu spełnienia wymagań Porozumienia Światowej Organizacji Handlu (WTO) w sprawie stosowania środków sanitarnych i fitosanitarnych (porozumienie SPS). Po posiedzeniu posłowie podjęli decyzję o pilnym powołaniu Ukraińskiej Izby Weterynaryjnej na wzór Krajowej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej w Polsce.
W dniach 16–18 czerwca 2022 r. w Londynie odbyło się posiedzenie Zgromadzenia Ogólnego Europejskiej Federacji Lekarzy Weterynarii (FVE), w którym wzięła udział delegacja Krajowej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej. Podczas wystąpienia na forum Zgromadzenia Ogólnego FVE przedstawiłem działania jakie polski Samorząd podjął od momentu agresji Rosji na Ukrainę w celu udzielenia pomocy ukraińskim lekarzom weterynarii i ich rodzinom. Na posiedzenie Zgromadzenia Ogólnego FVE zostali zaproszeni czterej lekarze weterynarii z Ukrainy, którzy opowiadali o realiach życia i pracy ukraińskich lekarzy weterynarii w warunkach konfliktu zbrojnego. Wizyta dwojga z nich została zorganizowana przez Krajową Izbę Lekarsko-Weterynaryjną.
W dniu 8 marca 2022 r. odbyło się posiedzenie Prezydium Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej, podczas którego zostało przyjęte stanowisko w sprawie hejtu na lekarzy weterynarii, którzy na granicy ukraińskiej wykonują swoje obowiązki pomagając uchodźcom i zwierzętom wywożonym z Ukrainy. Zwróciliśmy w nim uwagę, że polscy lekarze weterynarii wraz z innymi służbami od wielu dni pracują na granicy, aby zapewnić uchodźcom szybkie przekroczenie granicy i udanie się w bezpieczne miejsce. Nie było to łatwe zadanie, ponieważ z setkami tysięcy Ukraińców podążały tysiące zwierząt towarzyszących. Główny Lekarz Weterynarii przygotował tymczasową procedurę dotyczącą przemieszczania zwierząt towarzyszących z terytorium Ukrainy do Unii Europejskiej. Mimo to zaobserwowaliśmy niezrozumiała krytykę tych rozwiązań oraz żądania zaprzestania wszelkich kontroli i procedur. Towarzyszył temu hejt na lekarzy weterynarii, którzy pełnili służbę na granicach. W stanowisku podkreśliliśmy, że lekarze weterynarii zarówno ci, którzy pracują w Inspekcji Weterynaryjnej jak i lekarzy wyznaczeni do czynności urzędowych, działają na podstawie prawa i w granicach prawa. A fakt, że obowiązują tymczasowe przepisy nie oznacza, że nie obowiązują żadne przepisy. Dlatego zaapelowaliśmy o solidarność i efektywną pomoc dla uchodźców, a nie wywoływanie niepotrzebnych konfliktów.
Prezydium Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej podczas posiedzenia w dniu 8 marca 2022 r. przyjęło także Apel do Głównego Lekarza Weterynarii o uproszczenie procedury przewozu koni przez granicę z Ukrainą.
Prezydium Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej przyjęło stanowisko w sprawie zawieszenia Rosyjskiej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej w prawach obserwatora Europejskiej Federacji Lekarzy Weterynarii (FVE). Czytamy w nim, że w Federacja Rosyjska swoimi działaniami, w tym aktami ludobójstwa, wykluczyła się z cywilizowanej, europejskiej społeczności międzynarodowej, opartej na poszanowaniu prawa do życia i godności ludzkiej, a to powinno skutkować ostracyzmem europejskiej społeczności międzynarodowej wobec wszelkich organizacji wywodzących się z tego kraju. W związku z powyższym, w obecnej sytuacji staje się niemożliwym do zaakceptowania udział w jakiejkolwiek formie Rosyjskiej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej w pracach FVE, nawet jako obserwatora. Wniosek nasz został przyjęty przez FVE.
W kwietniu Europejska Federacja Lekarzy Weterynarii (FVE) i Europejska Federacja Stowarzyszeń Weterynaryjnych Zwierząt Towarzyszących (FECAVA) dzięki wsparciu Humane Society International (HSI) i partnerów uruchomili program Vets for Ukraine Pets. Program ten pozwolił lekarzom weterynarii z 38 krajów, w tym również polskim lekarzom weterynarii, uzyskać zwrot kosztów leczenia weterynaryjnego zwierząt uchodźców z Ukrainy. Dzięki powyższemu programowi lekarz weterynarii może leczyć pacjentów z Ukrainy nie pobierając opłat od ukraińskich posiadaczy zwierząt.
Nasza działania zostały docenione przez naszych ukraińskich przyjaciół. W czerwcu na moje ręce zostało skierowane pismo z organizacji Ukrainian Pet Association Worldwide z podziękowaniami za zaangażowanie w pomoc humanitarną lekarzom weterynarii i leczonym przez nich zwierzętom na terenie Ukrainy. W związku z gratulacjami otrzymanymi od ukraińskich lekarzy weterynarii z okazji Narodowego Święta Niepodległości przesłałem w odpowiedzi list z podziękowaniami.
Potem jeszcze wielokrotnie na moje ręce składane były podziękowania i życzenia dla Naszego Samorządu i wszystkich polskich lekarzy weterynarii za bezprecedensową pomoc jakiej udzieliliśmy i udzielamy naszym koleżankom i kolegom lekarzom weterynarii z Ukrainy.
Moim zdaniem najtrudniejszym zadaniem po zakończeniu działań wojennych będzie pomoc instytucjonalna ukraińskim lekarzom weterynarii w odbudowie i rozwinięciu lecznictwa weterynaryjnego na terenie zniszczonej wojną Ukrainie. Do tego celu będą służyły ewentualne środki budżetowe Krajowej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej, zbiórki pieniędzy, leków weterynaryjnych i paszy dla zwierząt.
Drodzy przyjaciele z Ukrainy, życzę wam siły i odwagi. Obiecujemy, że nie zostawimy Was w potrzebie.
Marek Mastalerek
Prezes Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej
