Komentarz Prezesa KRLW Dr Tadeusza Jakubowskiego podsumowujący miniony miesiąc (zamieszczony w „Życiu Weterynaryjnym” kwiecień 2010).
Rok 2011 wyzwaniem do porządkowania weterynaryjnego prawa.
W związku ze zmianą ustawy o finansach publicznych i wynikającą z niej likwidacją od 1 stycznia 2011 r. rachunku dochodów własnych, pojawiło się kilka realnych zagrożeń dla funkcjonowania naszego zawodu. Rachunek ten pozwalał na szybkie regulowanie wynagrodzeń i należności z tytułu wykonywania zadań zlecanych lekarzom wolnej praktyki przez powiatowych lekarzy weterynarii oraz wspomagał finansowanie niektórych zadań wojewódzkich lekarzy weterynarii. Dotyczyło to głównie zakładów higieny weterynaryjnej, które środki na swoje potrzeby uzyskiwały pobierając opłaty za wykonywane badań od podmiotów zewnętrznych.
Zgodnie ze stanowiskiem ministra finansów od nowego roku opłaty od podmiotów i osób fizycznych będą przekazywane bezpośrednio do budżetu państwa, a wypłaty będą dokonywane z jego rezerwy celowej. Dotychczas w ten sposób były realizowane wynagrodzenia dla lekarzy weterynarii wykonujących badania w zakresie zwalczania chorób zakaźnych. Wiadomo jednak, że planowanie i uruchomianie tych funduszy trwa długo i wypłacane są one z dużym, kilkumiesięcznym opóźnieniem w tzw. transzach. W przypadku lekarzy weterynarii wykonujących monitoringi chorób zakaźnych wywołuje to ich niezadowolenie i z trudem to tolerują. W przypadku lekarzy wykonujących badanie zwierząt rzeźnych i mięsa, gdy często jest to ich jedyne lub główne źródło przychodów, w przypadku braku wynagrodzeń w umownym terminie będą zmuszeni naliczać odsetki budżetowi państwa lub będą odstępowali od wykonywania czynności. Będzie to stanowiło poważne zagrożenie dla funkcjonowania systemu bezpieczeństwa żywności i może spowodować dodatkowe koszty dla budżetu państwa oraz poważne straty gospodarcze. Dlatego od wielu miesięcy prowadzimy w tej sprawie korespondencję z ministrem finansów i występujemy o kolejne spotkania oraz rozmowy na ten trudny temat. Jak dotychczas minister finansów nie chce przyjąć do wiadomości zagrożeń jakie wynikają z wprowadzanych zmian.
Bezpośredni związek z przedstawionym problemem mają nasze negocjacje z rządem w sprawie zmiany zapisów w ustawie o Inspekcji Weterynaryjnej mające na celu rozszerzenie katalogu czynności w art. 16 ust 1a, które umożliwiłyby lekarzom weterynarii wykonywanie wszystkich czynności urzędowych w ramach pracy w zakładzie leczniczym dla zwierząt. Wymaga to również zmiany zapisów w ustawie o zakładach leczniczych dla zwierząt. Wreszcie mamy też interpretację ogólną ministra finansów z 22 stycznia 2010 r., w której napisano:
„W przypadku uznania, że obowiązujące przepisy o Inspekcji Weterynaryjnej obligują powiatowego lekarza weterynarii do wypłaty należności za wykonanie wyznaczonych przez niego czynności zakładowi leczniczemu, z którym podpisano umowę będzie to oznaczało, że powiatowe inspektoraty wpłacając należności konkretnym lekarzom weterynarii wyznaczonym w decyzji i wymienionym w umowie, działają niezgodnie z tym przepisami.
Jeżeli, jak twierdzi Krajowa Izba lekarsko-Weterynaryjna, na gruncie regulacji ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej, powiatowy lekarz weterynarii powinien dokonać zapłaty należności na rzecz zakładu leczniczego, w którym zawód wykonuje wyznaczony lekarz weterynarii, to przychód z tego tytułu w rozumieniu przepisów podatkowych uzyskuje podmiot prowadzący zakład leczniczy, a nie określony lekarz”.
Opinia Ministerstwa Finansów jest zgodna z opinią prawną na ten temat Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej wyrażoną w piśmie z 19 lutego 2009 r.: Opinia prawna w sprawie pisma Głównego Lekarza Weterynarii z dnia 9 stycznia 2009 r. w zakresie stosowania przepisów art. 16 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (GIWpr0223/2009). Przytaczam fragment tej opinii:
„W związku z tym za nieuzasadniony należy uznać pogląd zawarty w pkt 4.4 przedmiotowego stanowiska, w którym główny lekarz weterynarii stwierdza, że w przypadku przedmiotowych umów wynagrodzenie należy wypłacać bezpośrednio lekarzowi wyznaczonemu na podstawie przepisów rozporządzenia ministra rolnictwa i rozwoju wsi z 2 sierpnia 2004 r. w sprawie warunków i wysokości wynagrodzenia za wykonywanie czynności przez lekarzy weterynarii i inne osoby wyznaczone przez powiatowego lekarza weterynarii (Dz. U. nr 178, poz. 1837, z późn. zm.). Takie rozwiązanie jest wprost sprzeczne z przepisami ustawy i celem dokonania ostatniej nowelizacji. Zakres przedmiotowy ustawowego upoważnienia został zmieniony z dniem wejścia w życie tej nowelizacji i rozporządzenie wymaga zmiany. Do dnia wejścia w życie nowych przepisów wykonawczych, w których zgodnie z art. 16 ust. 6 pkt 2 ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej, mają być określone warunki i wysokość wynagrodzenia za czynności określone w ust. 16 tej ustawy, należy stosować przepisy rozporządzenia w zakresie w jakim nie są sprzeczne z ustawą tzn. w zakresie dotyczącym warunków obliczenia wynagrodzenia, wysokości wynagrodzenia i rozliczenia. Na marginesie należy wskazać, że obecna redakcja przepisów wskazuje zakres podmiotów, którym przysługuje wynagrodzenie, a to zostało już uregulowane w art. 16 ust. 1 przedmiotowej ustawy.
Należy podkreślić , że wprowadzenie w życie rozwiązań zaproponowanych w stanowisku głównego lekarza weterynarii do rozliczeń wynagrodzenia z tytułu umów zawartych z zakładami leczniczymi dla zwierząt może prowadzić do:
1) odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa reprezentowanego przez Inspekcję Weterynaryjną z tytułu niewykonania lub niewłaściwego wykonania umów, ponieważ stanowisko sugeruje sprzeczne z normą ustawową przekazywanie wynagrodzenia na rzecz podmiotu nieuprawnionego w oparciu o przepisy rozporządzenia;
2) naruszenie dyscypliny finansów publicznych przez powiatowych lekarzy weterynarii przekazujących wynagrodzenie podmiotom nieuprawnionym (lekarz weterynarii wyznaczony nie jest stroną umowy cywilnoprawnej) przez co narażają finanse publiczne na straty. „
Jest jeszcze inna możliwość rozwiązania problemu podpisywania umów z powiatowymi lekarzami weterynarii. Lekarze weterynarii badający zwierzęta rzeźne i mięso mogą mieć możliwość założenia działalności gospodarczej w tym zakresie, wynikającą z Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), w której powiedziano:
„71.20.A Badania i analizy związane z jakością żywności
Podklasa ta obejmuje:
wykonywanie badań i analiz związanych z jakością żywności, włączając badanie zwierząt rzeźnych przed ubojem i mięsa po uboju,
nadzór związany z produkcją żywności, włączając pasze dla zwierząt,
wydawanie atestów dla artykułów konsumpcyjnych.”
Wynika z tego, że lekarze weterynarii wykonujący te czynności jako jednoosobowe podmioty gospodarcze lub spółki mogliby podpisywać umowy z powiatowym lekarzem weterynarii w celu wykonania powierzonych im zadań. Wynagrodzenie w takich przypadkach stanowiłoby przychód tych podmiotów. Obecny sposób wyznaczania lekarzy weterynarii i podpisywanie z nimi umów jako osobami fizycznymi powoduje, że muszą oni przedłożyć oświadczenie, że posiadają inne zatrudnienie, gdzie odprowadzają składki na ubezpieczenia społeczne. Często są to fikcyjne zatrudnienia, a wyznaczani lekarze weterynarii nie są objęci żadną ochroną socjalną. Jak napisano w artykule zatytułowanym „Szczury na kiju” w „Gazecie Wyborczej” ” z 11 marca 2010 r. osoby tak zatrudnione pracują jak w XIX wieku- bez gwarantowanego urlopu, zwolnienia lekarskiego, nadgodzin, perspektyw emerytalnych i bez poczucia godności. W naszym zawodzie trzeba z tym wreszcie skończyć i ucywilizować sposób podpisywania umów i wyznaczeń oraz rozliczeń finansowych wykorzystując aktualne zapisy prawne lub zmieniając je we właściwym kierunku. Przy wynagrodzeniach, które negocjujemy z rządem chcemy wyraźnie rozdzielić zapłatę za wykonanie czynności, zużyte materiały i transport. Konieczne jest określenie stawki za dni wolne od pracy i godziny nocne. Jeżeli opłata jest pobierana za badaną sztukę, wynagrodzenie również powinno być wypłacane za sztukę. W przypadku gdy opłata za sztuki jest niewystarczająca i nie pokrywa wartości stawki godzinowej pracy lekarza weterynarii , w zakresie badania lub gotowości do jego wykonania, wynagrodzenie powinno być wyliczone według stawki godzinowej.
Przygotowaliśmy już odpowiednie projekty rozporządzeń w tych sprawach i wyjaśniamy zapisy rozporządzenia (UE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zasad wynagradzania lekarzy weterynarii. Nie będziemy negocjować z podmiotami stawek opłat gdyż jest to domena i problem ministrów właściwych do spraw rolnictwa i finansów. We wszystkich przedstawionych sprawach prowadzimy lub będziemy prowadzili rozmowy w Parlamencie, z ministrem rolnictwa i rozwoju wsi, głównym lekarzem weterynarii i ministrem finansów. Jeżeli to będzie to konieczne będziemy interweniowali w Głównym Inspektoracie Pracy.
Dr Tadeusz Jakubowski
Prezes Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej
