Komentarz Prezesa KRLW Dr Tadeusza Jakubowskiego podsumowujący miniony miesiąc (zamieszczony w „Życiu Weterynaryjnym” wrzesień 2010).
Wdrażanie dyrektywy 2005/36/WE w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych
1 lipca 2010 r. w Brukseli odbyły się konsultacje dotyczące postępów we wdrażaniu w poszczególnych Państwach Członkowskich dyrektywy 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych, w których uczestniczyli przedstawiciele organizacji samorządowych i statutowych z 15 spośród 27 państw Unii. Spotkanie zorganizowane przez Europejską Federację Lekarzy Weterynarii prowadził wiceprezes FVE Stephen Ware (Wielka Brytania). W celu pozyskania informacji na temat procesu tworzenia, wdrażania oraz rozpatrywania konieczności wprowadzenia niezbędnych poprawek do dyrektywy 2005/36 do rozmów zaproszono również Thomasa Wiedmanna z Sekcji Zawodów Regulowanych Dyrekcji Generalnej do spraw Rynku Wewnętrznego i Usług.
Dyrektywa 2005/36 weszła w życie w 2006 r., natomiast czas do jej wdrożenia upłynął z końcem 2009 r. W przedmiotowej dyrektywie zawarte są m.in. minimalne programy nauczania, jak również określone są trzy systemy, według których może dojść do uznania kwalifikacji zawodowych, zdobytych w danym Państwie Członkowskim, w przypadku ubiegania się o stanowisko pracy lub chęć wykonywania usług na terytorium innego Państwa Członkowskiego. Uznawanie kwalifikacji może nastąpić poprzez: 1) zastosowanie ogólnego systemu uznawania dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji, co oznacza uznanie w oparciu o dokumenty potwierdzające zdobycie wymaganego dla danego zawodu wykształcenia w takiej formie, w jakiej są one wydawane przez jednostki kształcące w poszczególnych Państwach Członkowskich; 2) może być uznawane doświadczenie zawodowe, w przypadku Państw Członkowskich, które dla wykonywania działalności wymienionych w załączniku IV do dyrektywy 2005/36 wymagają posiadania wiedzy i umiejętności wynikających z doświadczenia w pracy w ramach tej działalności; 3) przypadku siedmiu zawodów regulowanych, do których należą lekarze medycyny, stomatolodzy, pielęgniarki, położne, farmaceuci, lekarze weterynarii i architekci, uznawanie kwalifikacji zawodowych odbywa się automatycznie, na podstawie spełnienia minimalnych wymogów w zakresie kształcenia, tzn. stworzenia przez wszystkie Państwa Członkowskie wspólnych ustaleń w zakresie minimalnych wymogów dla poziomu wiedzy, niezbędnej do uzyskania tytułu zawodowego.
Podczas spotkania w Brukseli przedmiotem dyskusji był kwestionariusz, przygotowany przez Dyrekcję Generalną ds. Rynku Wewnętrznego i Usług, stworzony oddzielnie dla każdego z zawodów regulowanych, którego celem jest zebranie doświadczeń oraz uwag ze wszystkich Państw Członkowskich, odnośnie do postępów oraz problemów przy wdrażaniu postanowień dyrektywy 2005/36. W przypadku lekarzy weterynarii, dystrybucją kwestionariusza wśród wszystkich organizacji członkowskich zajmuje się Europejska Federacja Lekarzy Weterynarii (FVE).
W dalszej części artykułu przedstawione zostaną pytania, które wzbudziły najwięcej emocji wśród osób lub organizacji udzielających na nie odpowiedzi oraz stanowisko przygotowane przez stronę polską, w oparciu o informacje przekazane przez prezesa Krajowej Izby Lekarsko – Weterynaryjnej Tadeusza Jakubowskiego, reprezentowanego przez współautorkę artykułu, lek. wet. Annę Kowalską – Klockiewicz, jak również spostrzeżenia i wnioski zawarte w wypowiedziach pozostałych uczestników konsultacji, reprezentujących 15 Państw Członkowskich.
Wspomniane pytania i odpowiedzi były następujące.
Czy w przypadku prośby ze strony obywatela innego Państwa Członkowskiego o uznanie jego dyplomu studiów poprzez przesłanie jego kopii w postaci załącznika do listu elektronicznego lub przesłanie prośby w formie online o uznanie jego kwalifikacji zawodowych, taka prośba jest akceptowana? Jakie warunki muszą być spełnione, aby możliwe było przesłanie dokumentów i deklaracji w formie elektronicznej? Jakie są doświadczenia Państw Członkowskich w tym zakresie?
Kwestia elektronicznego przesyłania wszystkich aplikacji oraz dokonywania rejestracji była bezskutecznie forsowana już w 2005 r., niemniej jednak dopiero wraz z zakończeniem okresu transpozycji dla dyrektywy 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 12 grudnia 2006 r. dotyczącej usług na rynku wewnętrznym, w której zawarto wymóg wprowadzenia elektronicznego systemu aplikacji, możliwe jest wprowadzenia do dyrektywy 2005/36/WE poprawki dotyczącej elektronicznego przesyłu dokumentów.
Niemniej jednak państwa, takie jak Wielka Brytania czy Malta, które z uwagi na uwarunkowania językowe lub, jak w przypadku Malty, brak krajowego wydziału medycyny weterynaryjnej, rozpatrują liczne wnioski o uznanie kwalifikacji i wydanie zgody na rozpoczęcie działalności przez lekarzy weterynarii na ich terenie, podkreślały, że pomimo wieloletniego doświadczenia w rozpatrywaniu elektronicznych wniosków, w końcowej fazie procesu uznawania kwalifikacji konieczny jest bezpośredni kontakt z osobą aplikującą oraz dostarczenie przez nią oryginałów wszystkich przesłanych wcześniej dokumentów, celem potwierdzenia ich oryginalności. Przedstawicielka Wielkiej Brytanii poinformowała o co najmniej dwóch przypadkach, w których osoby przesyłające dokumenty w postaci elektronicznej posługiwały się sfałszowanymi dokumentami lub wystawionymi dla innej osoby.
Przy okazji dyskusji nad systemem elektronicznym padło pytanie o to czy wszyscy lekarze weterynarii powinni być rejestrowani w państwie, do którego udają się celem wykonywania w nim pracy. Wynika to z faktu, iż w wielu krajach UE procedurze rejestracji w izbach okręgowych lub odpowiadającym im organizacjom samorządowym podlega jedynie część lekarzy weterynarii. Wszyscy uczestnicy spotkania zgodzili się co do kwestii, że każdy lekarz weterynarii, niezależnie od sprawowanej przez siebie funkcji w zawodzie, powinien zostać zarejestrowany w państwie, w którym uzyskał prawo wykonywania zawodu.
W jakim stopniu system automatycznego uznawania kwalifikacji zawodowych oraz uznawania dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji można uznać za sukces? Jakie są koszty i korzyści związane z tym procesem? W szczególności, czy automatyczne uznawanie dyplomów oraz obecny system notyfikacji stanowią skuteczną drogę dla ułatwienia uznawania kwalifikacji?
W przypadku tego pytania główne opinie pochodziły z tych państw, które otrzymują najwięcej zgłoszeń od kandydatów do pracy w ich kraju. Tak jak już wcześniej zostało to powiedziane, do państw tych należą przede wszystkim Wielka Brytania, Malta oraz Irlandia, z uwagi na to, że język angielski jest najlepiej znanym językiem obcym wśród obcokrajowców.
Przedstawiciel Malty podkreślił, że ogromnym uproszczeniem dla automatycznego systemu uznawania kwalifikacji nie było samo wprowadzenie w życie Dyrektywy 2005/36, ale wdrożenie Systemu Wymiany Informacji na rynku wewnętrznym – IMI ( Internal Market Information System). Problemem funkcjonowania tego systemu jest jednak fakt braku obecności w nim wszystkich Państwa Członkowskich, co uniemożliwia pełną wymianę informacji w każdym rozpatrywanym przypadku.
Czy w sytuacji, gdy nie zostaną spełnione warunki dla automatycznego uznania kwalifikacji, za każdym razem stosowany jest ogólny system uznawania dokumentów, zgodnie z zasadami ujętymi w rozdziale I dyrektywy 2005/36? Czy zdarzają się duże trudności ze stosowaniem ogólnego systemu uznawania dokumentów?
Aby spełnione zostały wszystkie warunki konieczne do automatycznego uznania kwalifikacji, zgodnie z zapisami w dyrektywie 2005/36, jednostka wydająca dyplom lekarza weterynarii, spełniająca wymóg zagwarantowania minimalnego programu nauczania, musi zostać umieszczona w załączniku V, pkt V.4, ust. 5.4.2 do dyrektywy 2005/36. Stąd przy omawianiu tego pytania przewodniczący Stephen Ware zwrócił się z prośbą o wyjaśnienie do Thomasa Wiedmanna, o wyjaśnienie jak należy postępować w przypadku nie ujętych w wykazie nowo otwieranych wydziałów medycyny weterynaryjnej. Tego typu sytuacja ma miejsce obecnie w Wielkiej Brytanii, gdzie w 2006 r. otwarty został nowy wydział weterynaryjny na Uniwersytecie w Nottingham. Przedstawiciel Dyrekcji Generalnej ds. Rynków Wewnętrznych i Usług stwierdził, że w takim wypadku wpisanie na listę może mieć miejsce dopiero w przypadku opublikowania poprawki do dyrektywy 2005/36. Uznawanie kwalifikacji zawodowych może odbywać się poprzez uznanie prawa wykonywania zawodu, przyznawanego przez kompetentną organizację w danym Państwie Członkowskim.
W kontekście braku możliwości zastosowania procedury automatycznego rozpoznawania kwalifikacji zawodowych Francuzi zaproponowali możliwość uznawania kwalifikacji uzyskanych w ramach kształcenia ustawicznego, w przypadku gdyby było ono obowiązkowe dla wszystkich lekarzy weterynarii w UE, za wystarczające do wydania zezwolenia na prowadzenie działalności na terenie innego Państwa Członkowskiego.
Jakie są doświadczenia poszczególnych Państw Członkowskich w zakresie procedury uznawania kwalifikacji zawodowych, w przypadku obywateli UE, którzy uzyskali dyplomy, potwierdzające ich wykształcenie, w państwie trzecim, a następnie ich kwalifikacje uznane zostały przez jedno z Państw Członkowskich?
Doświadczenia w tym zakresie mają przede wszystkim te spośród Państw Członkowskich, które posiadają kontakty bądź z krajami spoza Unii Europejskiej, w których językiem urzędowym jest ten sam język, tak jak w przypadku Hiszpanii i Argentyny lub Portugalii i Brazylii, jak też pozostających w stałym kontakcie z państwami trzecimi, związanymi z Państwami Członkowskimi różnego rodzaju traktatami lub umowami, często o charakterze historycznym. W tej sytuacji znajduje się między innymi Wielka Brytania, w której o pracę ubiegają się absolwenci wydziałów medycyny weterynaryjnej z pozostałych państw Brytyjskiej Wspólnoty Narodów (British Commonwealth of Nations), między innymi z Australii lub Nowej Zelandii. W tym kontekście, delegatka z Wielkiej Brytanii podkreślała konieczności prowadzenia stałego monitorowania jakości nauczania na wydziałach weterynaryjnych w państwach trzecich, z których pochodzą osoby aplikujące o uznanie kwalifikacji.
Innego zagrożenia dla jakości usług wykonywanych przez obcokrajowców na terenie Unii Europejskiej dopatrywała się również przedstawicielka Wielkiej Brytanii w związku z zasadą panującą w Unii Europejskiej, zgodnie z którą na mocy Traktatu o Unii Europejskiej, członkom rodzin obywateli Unii, nie posiadających obywatelstwa któregokolwiek z 27 Państw Członkowskich, przysługują te same prawa co obywatelom UE, również w odniesieniu do pobytu na terytorium Wspólnoty i ubiegania się o uznanie kwalifikacji zawodowych. Ponieważ dyrektywa 2005/36 odnosi się m.in. również do obywateli Unii, którzy zdobyli dyplom lekarza weterynarii w państwie trzecim, w tym kontekście, szczególnie Wielka Brytania podkreślała zagrożenie płynące z rzadkich, niemniej jednak mających czasami miejsce sytuacji, w których współmałżonek, nie będący obywatelem Unii uzyskawszy prawo wykonywania zawodu, po rozwodzie, pomimo utraty prawa pobytu, utrzymuje prawo wykonywania zawodu lekarza weterynarii na terenie Wspólnoty. Niektórzy uczestnicy spotkania podkreślali, że tego typu sytuacje są czasami wykorzystywane w celu ominięcia konieczności nostryfikowania dyplomu przez obywateli państw trzecich.
Czy możliwe jest uznanie obcego dyplomu przesłanego w postaci mailowej w przypadku czasowego wykonywania usług na terenie innego Państwa Członkowskiego przez lekarza weterynarii? W jakich warunkach możliwe jest przesłanie tych dokumentów i deklaracji w postaci elektronicznej?
W przypadku okazyjnego lub czasowego wykonywania zleconych usług na terenie innego Państwa Członkowskiego organizacje krajowe, zajmujące się uznawaniem kwalifikacji zawodowych, mogą nie wymagać od lekarza weterynarii przedstawiania dokumentów świadczących o prawie wykonywania zawodu w innym Państwie Członkowskim, tak jak ma to miejsce między innymi w Polsce. Jednakże w przypadku naszego kraju, warunkiem koniecznym do spełnienia przez obcokrajowca, w celu możliwości czasowego (maksymalnie do 90 dni) wykonywania usług, jest zarejestrowanie się w zakładzie leczniczym dla zwierząt, w ramach którego będzie świadczył on usługi.
Dlaczego w przypadku występowania o uznanie kwalifikacji zawodowych lub czasowego świadczenia usług na terenie innego Państwa Członkowskiego konieczny byłby system wcześniejszych deklaracji odnośnie do szczegółów wykonywanej pracy?
Odpowiedź na to pytanie udzielona została w wyczerpujący sposób przez delegata z Malty. W kraju tym od każdego lekarza weterynarii, ubiegającego się o uznanie kwalifikacji zawodowych, wymaga się, aby w odpowiednim czasie przed rozpatrzeniem wniosku dostarczył on informacje odnośnie do planowanego przez niego czasu pobytu na terenie Malty. Wśród informacji wymaganych od aplikującego lekarza weterynarii znajduje się cel jego przyjazdu – praca stała lub okresowe wykonywanie usług, miejsce pracy i planowany czas pracy. System ten jest często krytykowany przez osoby aplikujące, z uwagi na konieczność dostarczenia dużej ilości danych i wynikające z tego spowolnienie procesu uznawania kwalifikacji. Niemniej jednak przedstawiciel Malty podkreślał, że gromadzenie tego typu informacji jest konieczne z uwagi na ochronę nie samych lekarzy weterynarii, ale ich klientów. Poprzez posiadanie tych informacji, w przypadku ewentualnych skarg lub roszczeń ze strony właścicieli zwierząt możliwe jest dotarcie do lekarza, który przepisał leki lub wykonał zabieg na zwierzęciu.
Delegat z Malty podkreślił również, że dzięki IMI, czas w którym informacje te przekazywane są do ich bazy danych zdecydowanie się skrócił.
W jaki sposób legitymacje zawodowe mogłyby ułatwić uznawanie kwalifikacji zawodowych oraz czasowe wykonywanie usług na terenie innego Państwa Członkowskiego? Na jakich warunkach legitymacje miałyby być wydawane przez kompetentne władze w kraju?
Kwestia ta podnoszona była przede wszystkim przez Francję, w której wszyscy lekarze weterynarii posiadają już elektroniczne legitymacje zawodowe. Z uwagi na zintegrowanie ich z systemem informatycznym, jednolitym na terenie całego kraju, służą one przede wszystkim do szybkiego rozpoznania danych osobowych lekarza, jak również służą jako nośnik informacji, między innymi do zapisywania liczby punktów uzyskanych w ramach kształcenia ustawicznego. Taki sam system kart działa również na terenie Hiszpanii i Portugalii.
Wszyscy obecni na spotkaniu zgodzili się co do niewątpliwej użyteczności tego typu legitymacji, zarówno dla ułatwienia i przyspieszenia procesu uznawania kwalifikacji zawodowych, jak również przemieszczania się lekarzy pomiędzy Państwami Członkowskimi, w ramach wykonywania przez nich usług oraz przechowywania i przekazywania informacji odnośnie ich kwalifikacji zawodowych i poziomu wykształcenia.
Problem stanowić może jednak konieczność ujednolicenia systemów rejestracji, jak również baz danych. Niektórzy delegaci podkreślali również kwestię ochrony danych osobowych, wyboru języka, w jakim prowadzone miałyby być zapisy w bazie danych, tak aby miały charakter uniwersalny dla wszystkich Państw Członkowskich.
Thomas Wiedmann podkreślił, że w uzasadnieniu do dyrektywy 2005/36 znajduje się zapis o użyteczności wprowadzenia legitymacji zawodowych na poziomie europejskim.
W jaki sposób wymieniane są pomiędzy Państwami Członkowskimi informacje na temat zawieszenia / odebrania prawa wykonywania zawodu?
Większość delegatów podkreślała, że w przypadku procedury automatycznego uznawania kwalifikacji, w razie jakichkolwiek wątpliwości odnośnie prawa do wykonywania zawodu, poza domaganiem się od kandydata zaświadczenia o postawie etycznej, wystawionego przez kompetentne władze w państwie pochodzenia, nie ma możliwości w inny sposób uzyskania wiedzy na temat ewentualnej utraty przez niego tego prawa.
Przy okazji omawiania tej kwestii, poddano w wątpliwość konieczność przekazywania informacji na temat powodu dla jakiego prawo do wykonywania zawodu zostało zawieszone lub odebrane w przypadkach, gdy ze strony kompetentnych władz z Państwa Członkowskiego, na terenie którego lekarz weterynarii, stara się o uznanie kwalifikacji zawodowych, pojawi się prośba o przedstawienie dokumentu potwierdzającego posiadanie tego prawa, a prawo to zostało zawieszone lub odebrane.
Kiedy i w jaki sposób sprawdzana jest niezbędna znajomość języka obowiązująca w kraju, w którym osoba ubiegająca się o uznanie kwalifikacji zawodowych chciałaby pracować?
W dyrektywie 2005/36 nie jest podane wprost, że do uznania kwalifikacji zawodowych konieczne jest posiadanie przez lekarza weterynarii, ubiegającego się o to uznanie, znajomości języka wystarczającej do prowadzenia działalności na terenie danego Państwa Członkowskiego. W dyrektywie znajduje się jedynie zapis, o tym, że osoby, które uzyskały już uznanie kwalifikacji, czyli po zakończeniu całej procedury, powinny posiadać wystarczającą znajomość języka, aby móc praktykować na terenie przyjmującego Państwa Członkowskiego.
W żadnym z Państw Członkowskich, których delegaci uczestniczyli w obradach w Brukseli nie przeprowadza się egzaminu z języka. Przed wprowadzeniem dyrektywy 2005/36 wymóg taki istniał na Malcie, ale od czasu jego zniesienia częste są sytuacje, w których lekarze weterynarii udają się do pacjentów lub przyjmują w swoich gabinetach wraz z tłumaczem.
Przedstawiciel Francji zauważył słusznie, że głównym problemem nie jest sama nieznajomość języka, ale brak wiedzy na temat oraz zrozumienia krajowych przepisów prawnych i regulacji wewnętrznych.
Wszyscy delegaci przychylili się do opinii przewodniczącego, że w kontekście wnoszenia przyszłych poprawek do dyrektywy 2005/36, FVE powinna podkreślić konieczność wprowadzenia wymogu posiadania przez lekarza weterynarii, ubiegającego się o uznanie kwalifikacji zawodowych, odpowiedniej znajomości języka państwa przyjmującego. W trakcie spotkania nie zostało jednak określone w jaki sposób miałaby być prowadzona kontrola znajomości języka.
W końcowej fazie spotkania jego uczestnicy zostali zapewnieni, że Grupa Robocza FVE do spraw Uznawania Kwalifikacji Zawodowych zobowiązuje się do opracowania dokumentu, mającego charakter przewodnika przydatnego przy rozpatrywaniu wniosków o uznanie kwalifikacji zawodowych, w oparciu o wytyczne dyrektywy 2005/36.
Na zakończenie spotkania w Brukseli przedstawiciele FVE podkreślili, uzyskując pełne uznanie dla tej deklaracji ze strony wszystkich zebranych osób, iż najważniejszą kwestią, jaka powinna zostać w sposób szczególny zaakcentowana w odniesieniu do uznawania kwalifikacji zawodowych, przy potwierdzaniu zgodności dokumentów dostarczanych przez osoby aplikujące, sprawdzaniu znajomości języka oraz faktu posiadania przez nie prawa wykonywania zawodu w kraju, w którym było ono wydane, jest nie tylko działanie ukierunkowane na ochronę samych lekarzy weterynarii jako zawodu, ale konieczność zapewnienia pełnej ochrony interesów klienta.
Lekarz wet. Anna Kowalska Klockiewicz – reprezentowała Krajową Izbę Lekarsko-Weterynaryjną na spotkaniu w Brukseli i współpracowała przy przygotowaniu artykułu.
Dr Tadeusz Jakubowski
Prezes Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej
*
Komunikat
Krajowej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej
z dnia 12 sierpnia 2010 r.
w sprawie kas fiskalnych
W dniu 26 lipca 2010 r. Minister Finansów wydał rozporządzenie w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. nr 138 poz.930 z 2010 r.). Z przepisów § 2 ust. 1 pkt. 2 lit. a rozporządzenia wynika, że lekarze weterynarii zwolnieni dotychczas z obowiązku posiadania kas rejestrujących (potocznie kas fiskalnych) zachowują to uprawnienie (analogicznie lekarze, prawnicy i inni) tylko do dnia 30 kwietnia 2011 r., czyli, że od dnia 1 maja 2011 r., będą mieli obowiązek prowadzenia ewidencji obrotu i zobowiązań podatkowych przy zastosowaniu kas fiskalnych.
Nie odniosła skutku wielokrotnie zgłaszana Ministrowi Finansów przez Krajową Radę Lekarsko-Weterynaryjną obszerna i rzeczowa argumentacja przemawiająca przeciwko nałożeniu na lekarzy weterynarii tego uciążliwego obowiązku.
Opracowano przez radcę prawnego Zdzisława Czarneckiego.
Dr Tadeusz Jakubowski
Prezes Krajowej Rady Lekarsko – Weterynaryjnej
